مبدا تقويم هجري شمسي بُرجي، اول بهار سال شمسي است كه در آن هجرت حضرت محمد(ص) از مكّه به مدينه اتفاق افتاده است. اين مبداء مطابق روز جمعه 19 مارس 622 ميلادي(يولياني) است. آغاز يا لحظه تحويل سال، (لحظه عبور مركز خورشيد از نقطة اعتدال بهاري نيمكره شمالي) دقيقاً با محاسبات نجومي تعيين ميشود. به اين جهت، اولين روز سال هميشه بر روز اول بهار منطبق است. اين سال از لحاظ استفاده در زندگي روزمره، شامل 365 شبانهروز در سال كبيسه است. نام ماههاي اين تقويم(برجها)، به ترتيب همنام با دوازده صورت فلكي قديمي منطقهالبروج است.(جدول 1) تعداد شبانهروز هر برج برابر با مدت حركت مركز خورشيد در همان برج كه به علت حركت ظاهري غيريكنواخت مركز خورشيد روي مدارش از 29 تا 32 شبانهروز تغيير ميكند. در ضمن اين امكان وجود داشت كه تعداد شبانهروزهاي هر يك از بروج از سالي به سال ديگر تغيير كند.
جدول در ادامه مطلب
مبدا تقويم هجري شمسي بُرجي، اول بهار سال شمسي است كه در آن هجرت حضرت محمد(ص) از مكّه به مدينه اتفاق افتاده است. اين مبداء مطابق روز جمعه 19 مارس 622 ميلادي(يولياني) است. آغاز يا لحظه تحويل سال، (لحظه عبور مركز خورشيد از نقطة اعتدال بهاري نيمكره شمالي) دقيقاً با محاسبات نجومي تعيين ميشود. به اين جهت، اولين روز سال هميشه بر روز اول بهار منطبق است. اين سال از لحاظ استفاده در زندگي روزمره، شامل 365 شبانهروز در سال كبيسه است. نام ماههاي اين تقويم(برجها)، به ترتيب همنام با دوازده صورت فلكي قديمي منطقهالبروج است.(جدول 1) تعداد شبانهروز هر برج برابر با مدت حركت مركز خورشيد در همان برج كه به علت حركت ظاهري غيريكنواخت مركز خورشيد روي مدارش از 29 تا 32 شبانهروز تغيير ميكند. در ضمن اين امكان وجود داشت كه تعداد شبانهروزهاي هر يك از بروج از سالي به سال ديگر تغيير كند.
نوروز (اولِ حَمَل) و كبيسههاي تقويم هجري شمسي برجي از طريق محاسبه لحظه تحويل سال و مقايسه آن با لحظه ظهر حقيقي تعيين ميشود. سال كبيسه هر چهار و گاهي هر پنج سال يكبار اتفاق ميافتد. دوره دوم مجلس شوراي ملي ايران در ماده 3 قانون محاسبات عمومي، مصوب 21 صفر 1329 مطابق 2 حوت 1289، تقويم هجري شمسي بُرجي را به عنوان مقياس رسمي زمان در محاسبات دولتي پذيرفت(صياد 1373، ص 29).
رديف | نام | معني |
1 | حَمَل | بره |
2 | ثور | گاو |
3 | جوزا | دوپيكر |
4 | سَرَطان | خرچنگ |
5 | اسد | شير |
6 | سنبله | خوشه |
7 | ميزان | ترازو |
8 | عَقرب | كژدم |
9 | قوس | كمان، كماندار |
10 | جَدي | بزغاله |
11 | دَلو | آبدهنده، آبكش |
12 | حوت | دوماهي |